Kiến trúc sư đô thị Pháp nói gì về việc chặt cây ở Hà Nội?

Ông Pierre Cambon, kiến trúc sư đô thị hiện đang là cố vấn Tòa thị chính thành phố Toulouse, miền Nam nước Pháp về bảo tồn, phục chế cho biết ông rất kinh ngạc khi biết tin về dự án “bởi vì với tôi, trong văn hóa Việt Nam cũng như trong văn hóa phương Đông, việc tôn trọng, quý mến cây xanh như là một thành tố văn hóa Việt, do đó quyết định vừa rồi với tôi có vẻ lệch hoàn toàn so với quan niệm về văn hóa Việt Nam."

Khi nói về nguyên nhân được thành phố Hà Nội đưa ra cho việc  'thay cây hàng loạt' như cây bị 'bệnh tật', cây dễ bị 'đổ, gẫy, bật gốc' có thể gây tai nạn cho cư dân hoặc người qua lại, người tham gia giao thông trong mùa mưa bão..., ông đáp:

"Những điều đó cũng xuất hiện ở nhiều thành phố trên thế giới, đúng là có một số cây có thể nguy hiểm, nhưng vì thế mà đột ngột chặt hàng loạt với số lượng cực lớn các cây khác, thì điều đó thật đáng ngạc nhiên.”

“Các nhà quản lý đô thị giỏi phải có các kế hoạch thay thế hợp lý, đương nhiên là khoanh vùng các cây nguy hiểm, không thể cứu vãn, nhưng cũng phải có một kế hoạch từng bước, từ từ, mà không thể làm như một chiến dịch, thay hạ hàng loạt với quy mô cực lớn và tốc độ cực nhanh như thế được.

"Quản lý cây xanh thì cũng phải quản lý luôn các kế hoạch, dự án thay thế cây xanh, và ngay khi chúng ta chặt với số lượng lớn như thế, thì chính sự chặt hạ thiếu quản lý hợp lý đã gây ra một thảm họa về môi trường, sinh thái và vệ sinh rồi."

Khi được hỏi chính quyền Hà Nội và các nhà quản lý đô thị, cây xanh có thể làm gì khác được khi mà quy hoạch mà người Pháp thực hiện từ trước ở Hà Nội là thuộc về đầu thế kỷ trước, với một Hà Nội nhỏ hơn, ít dân số hơn, còn ngày nay Hà Nội đã phát triển đông đúc cư dân hơn rất nhiều và thành phố cũng được mở rộng hơn, do đó mà phải quy hoạch lại cây xanh khác đi, ông Cambon nói:

"Tôi thì nhìn vấn đề ngược lại. Hà Nội càng rộng ra thì nguy cơ ô nhiễm môi trường càng tăng lên, và các không gian xanh ở trong thành phố càng ngày càng trở nên quý hiếm.”

Thành phố càng rộng thêm thì càng cần bảo tồn cây xanh.

"Mặt khác mật độ giao thông, mật độ cư dân ở Hà Nội càng tăng thêm thì người ta lại càng phải bảo tồn, duy trì cây xanh, lá phổi của thành phố, hàng rào bảo vệ trước tiếng ồn, ô nhiễm và cái nóng xứ nhiệt đới, càng nhiều càng tốt”.

Khi được hỏi, liệu Hà Nội có lý gì không khi chủ trương thay thế một số loại cây có thể 'cho gỗ bán' và tạo 'lợi nhuận kinh tế', mà trong đó có thể trích từ đó ra kinh phí để đầu tư cho việc 'tái trồng các cây mới hơn', ở nơi cũ và cũng như ở các nơi khác cần trồng trong thành phố, kiến trúc sư nêu quan điểm:

"Không, tôi không nghĩ như vậy. Một cây trưởng thành ở đô thị, chưa kể cổ thụ, có giá trị vượt quá với giá trị thương mại thông thường từ gỗ mà nó có thể mang lại.

"Một cây xanh ở một đô thị, với đời sống riêng của nó, với tương tác và hòa nhập vào đời sống, văn hóa, lịch sử, môi trường của đô thị, nó hàm chứa những khía cạnh văn hóa, tinh thần, tâm linh, thiên nhiên và hòa nhập với cư dân”.

"Nó chính là thành phố, nó chính là một phần của cộng đồng cư dân, nó có thể là nhân chứng lịch sử, văn hóa, cộng đồng, nó có một 'siêu giá trị' vượt xa so với giá trị của một cái cây lớn cho gỗ, dù là gỗ quý, mà chúng ta trồng ở đâu đó khác với mục đích hạ chặt, khai thác thương mại”.

"Việc thay thế các cây mới, trẻ hơn, với các cây này, ở đô thị, chỉ có thể thay thế được một phần nào mà thôi, nếu không nói là không thể thay thế với nhiều cây thế hệ trước, và không thể dùng lý giải về mặt kinh tế với các trường hợp như thế."

Gần đây có một số ý kiến cho rằng Hà Nội đã đúng khi thay cây, khi có nhiều cây ở các tuyến phố đã phát triển 'thái quá', xâm phạm' không gian vỉa hè' và 'ảnh hưởng tới đi lại', 'sinh hoạt', thậm chí ảnh hưởng tới 'sức khỏe vệ sinh' của người dân, ngoài ra, với một số tuyến phố có quy hoạch gốc, hoặc liên quan từ thời Pháp, vỉa hè nay 'rất hẹp', không còn phù hợp nữa.

Kiến trúc sư Pierre Cambon nêu quan điểm:

"Tôi đồng ý là có những trường hợp như vậy, nhưng cũng cần phải xem lại xem vấn đề đó là do cây phát triển đơn thuần, hay là do sự mở rộng, phát triển của nhà cửa cơi nới, vỉa hè bị thu nhỏ, hay giao thông bị quá tải, do dân số quá tải, quá tập trung.”

"Tôi đồng ý là với những trường hợp cụ thể 'không thể cứu vãn', thì trong lộ trình thay thế có thể thay chẳng hạn một cây trên bốn cây như thế, hoặc một tỷ lệ giãn hơn nữa, nhưng không thể nào chặt đồng loạt hàng loạt cùng một lúc như một chiến dịch làm nhanh, làm cấp tập như thế.

"Cái đó có thể gây sốc, gây kinh ngạc về mặt tâm lý cho cộng đồng khi người ta chưa được chuẩn bị, hay thậm chí chưa nhất trí và ho cảm thấy chưa được tôn trọng, được hỏi ý kiến, thông báo đầy đủ."

Quang Phong - Skcs.vn (tổng hợp)