Vài điều cần biết về mâm ngũ quả ngày Tết

2/18/2015 6:17:02 PM
Mâm ngũ quả là một mâm trái cây bao gồm năm loại trái cây khác nhau thường có trong dịp Tết Nguyên Đán của người Việt. Thông thường, mâm ngũ quả được đặt trên bàn thờ tổ tiên hoặc trên bàn tiếp khách.

 

 

Các loại trái cây bày lên là thể hiện nguyện ước của gia chủ qua tên gọi, màu sắc và cách sắp xếp. Mâm ngũ quả hiện nay dù đã thay đổi rất nhiều nhưng vẫn mang ý nghĩa trang trí cho không gian xuân nhiều và duy trì văn hóa tâm linh.

 

Ý nghĩa mâm ngũ quả

 

 

Mâm ngũ quả theo quan niệm của người miền Bắc.

 

Ngũ

 

Ngũ (năm) là biểu tượng chung của sự sống. Do vậy, ngũ quả chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời dùng để thờ cúng. Trong sách Chiêm thư, người ta thường nhìn Ngũ Quả để dự đoán được/mất của các mùa vụ lương thực trong năm. Lâu dần, sự xác tín biến thành tập tục, “ngũ quả” là tượng trưng cho sự cầu thị được mùa của người nông dân. Bên cạnh đó, chọn 5 thứ quả theo quan niệm người xưa là ngũ hành ứng với mệnh của con người. Chọn số lẻ cũng là tượng trưng cho sự phát triển và sinh sôi…

 

Quả

 

Quả là biểu tượng cho sự sung túc qua cấu tạo của nó: bên trong chứa hạt tượng trưng cho Sao, quả bao lấy là Vũ trụ, ý nghĩa là sự sinh sôi trường tồn tái sinh bất tận của sự sống. Mỗi loại quả sẽ có ý nghĩa riêng qua hình dáng/cấu tạo/hương vị, màu sắc và cách đọc tên.

 

Màu sắc

 

Màu sắc của mâm ngũ quả thường tuân theo ngũ hành.Các loại quả dùng thường mang các sắc màu theo quan niệm mang đến sự may mắn, chẳng hạn như màu đỏ biểu hiện sự may mắn phú quý, còn vàng biểu hiện cho sự sung túc ấm no…

 

Hình dáng, cấu tạo, hương vị

 

Mâm ngũ quả thường bao gồm các loại quả có hình dáng/cấu tạo mang tính chất gợi tả điều tốt lành. Ví dụ: Lựu có nhiều hạt, tượng trưng cho con cháu đầy đàn; Bưởi và dưa hấu căng tròn, mát lạnh trong ruột, hứa hẹn mang đến sự ngọt ngào, may mắn trong cuộc sống. Hương vị các loại quả cũng thường phải ngọt, thơm và không đắng, cay…

 

Cách đọc tên

 

Tên các loại quả trong mâm ngũ quả thường được đọc theo kiểu gần âm, chẳng hạn như trong tiếng miền Nam: “dừa” hay “dưa” gần âm với “vừa”; đu đủ là “đủ”, xoài gần âm với “xài” (có nghĩa là “dùng”), mãng cầu là “cầu”, sung là “sung túc”.

 

Một mâm ngũ quả miền Nam có: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung và sẽ được đọc thành “cầu vừa đủ xài sung” hay “cầu sung vừa đủ xài”. Họ thường kiêng kỵ trưng những loại trái có tên mang ý nghĩa xấu (kể cả khi đọc trại) như chuối - chúi nhủi, cam - cam chịu, lê - lê lết, sầu riêng, bom (táo)... và không chọn trái có vị đắng, cay.

 

 

Mâm ngũ quả theo quan niệm của người miền Nam.

 

Trình bày mâm ngũ quả

 

Do điều kiện các khu vực sinh sống của người Việt khác biệt nên có nhiều cách bày mâm ngũ quả khác nhau. Mâm ngũ quả của người miền Bắc thường bao gồm: chuối, bưởi, đào, hồng, quýt hay chuối, ớt, bưởi, quất, lê. Có thể thay thế bằng cam, táo, lê, lê-ki-ma... Chuối xanh cong lên ôm lấy bưởi mang ý nghĩa đùm bọc. Nói chung, người miền Bắc không có phong tục khắt khe về mâm ngũ quả và hầu như tất cả các loại quả đều có thể bày được, miễn là nhiều màu sắc.

 

Mâm ngũ quả của người miền Nam lại bao gồm: mãng cầu Xiêm, dừa (hay dưa), đu đủ, xoài, sung với ngụ ý “cầu sung vừa đủ xài”. Đôi khi, mọi người cũng thêm trái dứa (người Nam gọi là “thơm”) và thường là phải có một cặp dưa hấu để riêng bên cạnh.

 

Các loại trái cây thường dùng để bày mâm ngũ quả ngày Tết:

 

* Miền Bắc: lê, lựu, đào, phật thủ, táo (táo tây, táo ta, táo tàu), hồng, bưởi, nải chuối, na /mãng cầu, trứng gà (lê-ki-ma), cam, quýt.

 

* Miền Nam: dưa hấu, sung, đu đủ, xoài, mãng cầu Xiêm, thơm /dứa, dừa, nho, hồng xiêm, thanh long.

 

An Nguyên - Skcs.vn

Các tin khác

https://www.facebook.com/suckhoecuocsong.com.vn/